Η Μαλλιά είναι χωριό στην επαρχία Λεμεσού και το συναντάμε 32 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης της Λεμεσού και μόλις 1500 μέτρα από το χωριό Κισσούσα. Βρίσκεται κτισμένο στην ανατολική όχθη μεγάλου παραποτάμου του Χάποταμι και ανάμεσα σε μεγάλες εκτάσεις από αμπελώνες.
Μέχρι το 1975 οι κάτοικοι του ήταν τόσο Ελληνοκύπριοι όσο και Τουρκοκύπριοι. Μετά την Τούρκικη εισβολή στο νησί, οι Τούρκοι κάτοικοι της Μαλλιάς πήραν εντολή από την Άγκυρα και εγκατέλειψαν το χωριό τους και μετέβησαν στις περιοχές του νησιού που κατείχε η Τουρκία.
Από το μέγεθος του χωριού καταλαβαίνουμε ότι στο παρελθόν είχε μεγάλο αριθμό κατοίκων και από την αρχιτεκτονική των σπιτιών μπορούμε να καταλάβουμε ποια ανήκαν σε Τουρκοκύπριους και ποια σε Ελληνοκύπριους.
Από τον καιρό της Τουρκοκρατίας στο νησί, η Μαλλιά, ήταν χωρισμένη σε δύο συνοικίες. Στην πάνω γειτονιά, που περιελάμβανε τις πιο ψηλές περιοχές όπου και κατοικούσαν οι Τούρκοι και στην κάτω γειτονιά όπου κατοικούσαν οι Έλληνες.
Τα σπίτια στην πάνω γειτονιά ήταν τεράστια αρχοντικά, με ανώι και κατώι, με μεγάλη εξώπορτα και μεγάλα παράθυρα σε όλο το σπίτι. Υπήρχε εσωτερική αυλή και γύρω από αυτήν τα βοηθητικά δωμάτια. Η αρχιτεκτονική αυτή μας φανερώνει ότι τα σπίτια των Τούρκων δεν δέχονταν επιθέσεις από τους Ελληνοκύπριους.
Τα σπίτια στην κάτω γειτονιά, στην συντριπτική τους πλειοψηφία μικρές οικοδομές, ενωμένες μεταξύ τους με χαμηλές εξώπορτες και καθόλου εξωτερικά παράθυρα. Υπάρχει μικρή εσωτερική αυλή και γύρω από αυτήν τα βοηθητικά δωμάτια. Αυτή την αρχιτεκτονική την συναντάμε σχεδόν σε όλα τα χωριά του νησιού, όπου κατοικούσαν Ελληνοκύπριοι.
Σήμερα η Μαλλιά είναι ένα σχεδόν εγκαταλελειμμένο μεγάλο χωριό που κατοικείται από λιγοστούς ανθρώπους, κυρίως πρόσφυγες που προέρχονται από διάφορα μέρη των κατεχομένων περιοχών του νησιού.
Τα Τουρκοκυπριακά σπίτια βρίσκονται σε κατάσταση αποσυνθέσεις, δημιουργώντας παράξενες εικόνες που σου προκαλούν θλίψη. Στην ίδια κατάσταση βρίσκονται και πολλά σπίτια Ελληνοκυπρίων οι οποίοι αναγκάστηκαν να φύγουν από το χωριό μετά το 1960 και τις καθοδηγούμενες από την Άγκυρα διακοινοτικές ταραχές και την Τούρκικη βουλευτική ανταρσία.
Στην Μαλλιά υπάρχει Μουσουλμανικό Τέμενος και βρίσκεται στην κορυφή του λόφου όπου είναι κτισμένη η πάνω γειτονιά και δεσπόζει της βαθιά κοιλάδας του ποταμού. Στο κέντρο της κάτω γειτονιάς υπάρχει Ναός αφιερωμένος στην Παναγία την Ελεούσα, ο οποίος είναι κτισμένος σε σχήμα Βασιλικής.
Ανεξάρτητα από την κατάσταση που βρίσκεται το χωριό, ο επισκέπτης μπορεί να περπατήσει στους ασφαλτοστρωμένους αλλά χωρίς πεζοδρόμια δρόμους και να μελετήσει την αρχιτεκτονική των σπιτιών που ομολογουμένως είναι εκπληκτική. Επίσης μπορεί να «ανεβεί» μέχρι την τοποθεσία που βρίσκεται το Τέμενος και να παρατηρήσει την κοιλάδα του ποταμού αλλά και τις μεγάλες εκτάσεις αμπελώνων που απλώνονται τόσο νότια όσο και ανατολικά.
Οι κάτοικοι του χωριού, αν βρείτε κάποιο κατά την περιδιάβαση σας, στην αρχή θα σας κοιτάξουν καχύποπτα. Αν δε σας δουν με κάμερες στα χέρια, όπως το συνεργείο μας, το πιο πιθανόν θα σας περάσουν για «πράκτορες» των Τούρκων αλλά μην ανησυχείτε, μιλήστε μαζί τους και τότε θα καταλάβετε ότι είναι πολύ φιλικοί και πολύ φιλόξενοι.
