"Τα μεταλλεία του Μαθιάτη αποτελούν μέρος της παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι το ένα (το νότιο) είναι προτεινόμενο για να συμπεριληφθεί στον κατάλογο μνημείων της UNESCO. Η σημασία των μεταλλείων διαφαίνεται μέσα από τις αρχαιολογικές ανασκαφές που διεξάγονται κατά καιρούς, με τα σπάνια ευρήματα τους να χαρακτηρίζονται μοναδικά σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο, όπως επίσης και από την γεωλογική καθεχρονική τους μελέτη από φοιτητές διαφόρων πανεπιστημίων του εξωτερικού."
Τα πιο πάνω γράφτηκαν πριν μερικά χρόνια στην επίσημη ιστοσελίδα του κοινοτικού συμβουλίου Μαθιάτη. Σήμερα, όλα πετάχθηκαν στον κάλαθο των αχρήστων από το ίδιο το κοινοτικό συμβούλιο του χωριού, το οποίο ακολουθώντας τα κελεύσματα ρασοφόρων χρυσωρύχων, εκδίδει άδεια για επαναλειτουργία του αρχαιότερου ορυχείου ολόκληρης της περιοχής Μαθιάτη - Λυθροδόντα - Αναλυόντα - Καπέδες - Αγίας Βαρβάρας, αγνοώντας ίσως ότι έτσι οδηγεί μακροχρόνια τόσο το χωριό όσο και την ιστορία του τόπου στον μαρασμό, παρ όλη την πρόσκαιρη και ψευδεπίγραφη ευμάρεια που μπορεί να παρουσιάσει η απόφαση αυτή.
Το αρχαίο μεταλλείο Στρογγυλός, αρχίζει την λειτουργία του 3000 χρόνια πριν την γέννηση του Χριστού και η σκαπάνη των ανθρώπων που σαν τυφλοπόντικες έσκαβαν τα σπλάχνα του ομώνυμου λόφου ψάχνοντας πρώτα για χαλκό και πολύ αργότερα για χρυσό, σταμάτησε να αντιλαλεί μέσα στις δεκάδες υπόγειες στοές που σαν δίχτυ αράχνης περικύκλωναν τον πευκόφυτο και πανύψηλο λόφο, μόλις το 1955.
Οι αρχαίοι Κύπριοι μεταλλωρύχοι, απέδειξαν για ακόμα μια φορά, πόσο αγαπούσαν και πονούσαν τον τόπο τους. Την γη που τους έδινε όλα εκείνα που χρειάζονταν για την επιβίωση τους. Φρόντισαν έτσι ώστε να μην προξενήσουν περιβαλλοντική καταστροφή αλλά και να βοηθήσουν τον τόπο να αναγεννηθεί και να επαναφέρει την ζωή στην προτέρα της κατάσταση.
Εκατομμύρια τόνοι μεταλλεύματος έχουν εξορυχθεί από τα σπλάχνα του Στρογγυλού και άλλοι τόσοι τόνοι μπάζα απλώθηκαν σε μεγάλη έκταση κυκλικά από το στόμιο της κάθε στοάς, όπου στο πέρασμα του χρόνου και όταν η φύσης κατάφερε να βρει την ισορροπία της, φύτρωσαν χιλιάδες Πεύκα, δημιουργώντας ένα μοναδικό και πανέμορφο Πευκόδασος.
Στις πλαγιές του Στρογγυλού, μία δεκάδα αρχαίες στοές και γαλαρίες, όπου η κάθε μια χάνεται στα βάθη της γης, πότε διασταυρούμενη με κάποια άλλη και πότε η ίδια να χωρίζεται σε 2, σε 3 σε 4, ανοίγονται σαν βιβλίο για να διαβάσεις την ιστορία των αρχαίων εκείνων ανθρώπων που με τα πρωτόγονα μέσα που διέθεταν, χάραζαν τα σωθικά του Στρογγυλού με την ελπίδα μιας καλύτερης αυριανής μέρας, την ίδια ώρα που σήμερα, οι ίδιες εκείνες αρχαίες στοές και γαλαρίες έχουν αναπτύξει την δική τους ζωή. Ζωή στην οποία συμπεριλαμβάνονται τόσο πολύπλοκοι οργανισμοί που προστατεύονται από Παγκόσμιες συμβάσεις και οργανισμούς, όσο και στην πιο απλή μορφή της.
Αν επαναλειτουργήσει το μεταλλείο στο Στρογγυλό, δεν θα κλάψουμε μόνο για την καταστροφή ενός πανέμορφου τοπίου. Δεν θα κλάψουμε μόνο για την μόνιμη και μη αναστρέψιμη καταστροφή 5000 ετών ιστορίας. Δεν θα κλάψουμε μόνο για την κοπή 4800 δέντρων, τα οποία χρειάστηκαν διεργασίες χιλιάδων χρόνων για να μπορέσουν να δημιουργήσουν ξανά το δάσος. Θα κλάψουμε για την οικολογική καταστροφή ολόκληρης της περιοχής που περικλείεται από τα πιο πάνω αναφερθέντα χωριά.
