Ο Άγιος Επιφάνιος Ορεινής είναι χωριό στην επαρχία Λευκωσίας και το συναντάμε 29 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Λευκωσίας και αποτελεί το ένα εκ των δύο χωριών της επαρχίας που φέρουν το ίδιο όνομα. Το άλλο χωριό βρίσκεται κτισμένο δυτικά της Λευκωσίας και στην δυτική όχθη του ποταμού Κλάριου ο οποίος διασχίζει την κοιλάδα Σολέας.
Το χωριό Άγιος Επιφάνιος Ορεινής, είναι μια πολύ γρήγορα αναπτυσσόμενη κοινότητα, λόγω κυρίως της εγγύτητας της με την πρωτεύουσα αλλά και με άλλα σημαντικά και μεγάλα χωριά της περιοχής. Ένας άλλος βασικός λόγος είναι η μορφολογία του εδάφους που χαρίζει στους κατοίκους πολύ ήπιους χειμώνες και έντονα δροσερά καλοκαίρια.
Η μεγάλη ανάπτυξη που είχε το χωριό, συνέβαλε σχετικά αρνητικά στην "εικόνα" του, αλλάζοντας σε κάποιες περιοχές του, την αρχιτεκτονική των σπιτιών από παραδοσιακή σε σύγχρονη. Σπίτια με παραδοσιακή αρχιτεκτονική βλέπουμε κυρίως στην περιοχή όπου βρίσκεται η παλαιά εκκλησία Αγίου Επιφανίου. Κάποια από αυτά έχουν αναπαλαιωθεί ή βρίσκονται στο στάδιο της αναπαλαίωσης.
Φαίνεται να γίνεται μια καλή δουλειά και προγραμματισμένη και σίγουρα σε λίγα χρόνια θα έχουμε ένα πολύ όμορφο πυρήνα στο χωριό με σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, ο οποίος θα περιβάλλεται από μικρές επαύλεις με τους μεγάλους κήπους και τις τεράστιες αυλές.
Η αρχιτεκτονική του παλιού πυρήνα είναι αυτή που ακολουθείται στις ημιορεινές περιοχές του νησιού και που θέλει τα σπίτια να είναι κτισμένα έως την αρχή των παραθύρων με πέτρες του ποταμού και από εκεί μέχρι το γείσο της οροφής με πλίνθους. Η στέγη κατασκευάζεται από μακριά δοκάρια πάνω στα οποία τοποθετούσαν μακριά κλαδιά ή καλάμια και πάνω από αυτά τοποθετούσαν ένα παχύ στρώμα έως και 15 εκατοστά, λάσπη. Πάνω από τη λάσπη τοποθετούσαν τα κεραμίδια που στην ολότητα τους ήταν βυζαντινού τύπου.
Τα υφιστάμενα παλιά σπίτια θα πρέπει να έχουν κτιστεί κοντά στο τέλος της Τουρκοκρατίας ή λίγο μετά το τέλος της. Οι μεγάλες εξώπορτες καθώς επίσης τα μεγάλα και χαμηλά εξωτερικά παράθυρα «μαρτυρούν» ότι το χωριό την περίοδο που κτίστηκαν, δεν δεχόταν επιθέσεις ούτε από πειρατές ούτε από τις ληστρικές συμμορίες των Τούρκων.
Φυσικά το χωριό δεν υπάρχει μόνο από το τέλος της Τουρκοκρατίας. Η ιστορία του χάνεται στις αρχές της πρώτης χιλιετίας, τότες που τα παράλια του νησιού αποτελούσαν στόχοι αλλά και λημέρια για πειρατές. Στην ενδοχώρα ήταν δύσκολο να επιδράμουν γιατί καλυπτόταν από δάση, έλη και πυκνή χαμηλή βλάστηση. Κύριες οδικές αρτηρίες ήταν οι κοίτες των χειμάρρων ποταμών οι οποίες σε μετέφεραν, με τον πιο σύντομο χρόνο και στις ψηλότερες κορυφές του Τροόδους.
Πολλοί κάτοικοι των περιοχών του σημερινού κόλπου της Μόρφου, κουρασμένοι από τις συχνές λεηλασίες που δέχονταν, εισχώρησαν στην ενδοχώρα και στην κοιλάδα του ποταμού Μαρούλλενας έκτισαν πολλούς μικρούς οικισμούς.
Οι άνθρωποι μακριά από τα βλέμματα των πειρατών, ευημερούσαν στους οικισμούς τους μέχρι τον 5ον αιώνα, όταν στο νησί επικράτησε και ανακηρύχτηκε σαν επίσημη θρησκεία ο Χριστιανισμός, γεγονός που οδήγησε σε έντονες διαμάχες ανάμεσα στους οπαδούς του και αυτούς της παλαιάς θρησκείας.
Κάποιοι από τους οπαδούς της παλαιάς θρησκείας, θέλοντας να ζήσουν σε ειρήνη έφυγαν από τους οικισμούς τους και προχώρησαν βαθιά μέσα στο πυκνό δάσος για να βρουν νέα γη για να κτίσουν τα σπίτια τους. Προχωρώντας 7 χιλιόμετρα δυτικά του ποταμού, βρήκαν τοποθεσία η οποία ήταν καλά προφυλαγμένη τόσο από τους ανθρώπους όσο και από τα φυσικά φαινόμενα. Ψηλοί λόφοι, καλυμμένοι με πυκνά πευκοδάση δημιουργούσαν ανάμεσα τους μία μικρή κοιλότητα. Εκεί έκτισαν τον οικισμό τους και εκεί είναι κτισμένος μέχρι σήμερα.
Τότες, μακριά από κάθε εχθρό και απειλή, μακριά από κάθε οδική αρτηρία που θα τους έφερνε αντιμέτωπους με εχθρικές καταστάσεις, οι άνθρωποι ευημερούσαν ασχολούμενοι κύρια με την υλοτομία. Αυτή η απομόνωση του χωριού, που τότες ήταν ευλογία, μετά την Τουρκοκρατία μετατράπηκε σε κάτι διαφορετικό. Πολύ λίγοι άνθρωποι γνώριζαν την ύπαρξη του, που ακόμη και οι ιστορικοί δεν αναφέρουν τίποτα για αυτό. Μία αναφορά που γίνεται για κάποιο χωριό με το όνομα Άγιος Επιφάνιος αφορά το χωριό που βρίσκεται στην κοιλάδα της Σολέας.
Σήμερα ο Άγιος Επιφάνιος, αποτελεί μια σύγχρονη κοινότητα όπου οι αρχές και οι κάτοικοι συνεργάζονται άψογα στην προσπάθεια τους να την μεγαλώσουν ακόμη πιο πολύ, έτσι βλέπουμε καινούργια σπίτια να οικοδομούνται στις πλαγιές των ψηλών λόφων.
Στο χωριό υπάρχουν 3 εκκλησίες. Οι δύο είναι αφιερωμένες στον Άγιο Επιφάνιο και η άλλη στον Άγιο Γεώργιο. Υπάρχει πάρκο το οποίο βρίσκεται νότια από τις εκκλησίες του Αγίου Επιφανίου καθώς επίσης και μονοπάτι μελέτη της φύσης.
Ο Άγιος Επιφάνιος Ορεινής αποτελεί όλο το χρόνο, όμορφο προορισμό για όλους εκείνους που αρέσκονται στην μελέτη της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, της Κυπριακής ιστορίας και τους περιπατητές. Για τους φωτογράφους και τους ζωγράφους το τοπίο του Αγίου Επιφανίου αποτελεί μοναδική «δεξαμενή» άντλησης έμπνευσης και δημιουργίας.
Σας περιμένει.
