Οι δύο μεγαλύτεροι σε μήκος ποταμοί της Κύπρου, ο Πεδιαίος και ο Γιαλιάς, πηγάζουν από την ίδια περιοχή που είναι η κορυφή του όρους Κιόνια και εκβάλουν στην ίδια περιοχή, που είναι ο κόλπος της Αμμοχώστου, πολύ κοντά ο ένας από τον άλλο.
Από την ίδια περιοχή πηγάζει και ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Πεδιαίου, Άγιος Ονούφριος, ο οποίος αφού διανύσει απόσταση 10500 μέτρων χύνεται στο φράγμα Ταμασού, δίπλα από την «είσοδο» του Πεδιαίου στο φράγμα. Πήρε δε το όνομα του από το εξωκλήσι που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ονούφριο και το οποίο βρίσκεται μέσα στη λεκάνη απορροής του.
Για να μπορέσουμε να βρούμε τις πηγές του ξεκινήσαμε από το φράγμα Ταμασσού και το δασικό πάρκο που οι μικροί φυσιολάτρες των σχολείων Καμπιών και Ψιμολόφου έχουν δημιουργήσει πριν λίγες μέρες, δίπλα από το σημείο όπου ο ποταμός ρίχνεται στο φράγμα.
Ίσως το εγχείρημα αυτό να φαίνεται δύσκολο αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ απλό και γίνεται ακόμα πιο απλό από το γεγονός του ότι το τμήμα δασών του νησιού έχει δημιουργήσει μέσα στα δάση ένα δίκτυο χωμάτινων δρόμων που σε βοηθούν να μεταβείς σε όποιο σημείο θέλεις, άνετα και με ασφάλεια.
Ο Άγιος Ονούφριος έχει δημιουργήσει ένα πολύ όμορφο παραποτάμιο περιβάλλον που στα χαμηλά κυριαρχεί ο Ευκάλυπτος και όσο το υψόμετρο μεγαλώνει η βλάστηση αλλάζει και κυριαρχούν πλέον τα Πεύκα, τα Πλατάνια, οι Σκλήδροι, ο Σφενταμνος και πολλά άλλα. Στα πιο ψηλά και εκεί που κανένα άλλο δέντρο δεν μπορεί να ριζώσει, βλέπουμε τη Λατζιά να καταφέρνει να "νικά" τον σκληρό βράχο και να σκεπάζει με το χρυσοπράσινο φύλλωμα της το γκρίζο χρώμα του.
Συνεχίζοντας ανάντη του ποταμού, σε απόσταση 5500 μέτρων αυτός χωρίζεται σε δύο σκέλη, όπου το ένα προέρχεται από την περιοχή όπου βρίσκεται το εξωκλήσι Άγιος Ονούφριος και το άλλο συνεχίζει και αφού περάσει δυτικά από τον εκδρομικό χώρο «Μάντρα του Καμπιού» φθάνει στις πηγές του που βρίσκονται μόλις μερικές δεκάδες μέτρα πιο χαμηλά από την κορυφή του βουνό, όπου εκεί υπάρχουν τα ραντάρ και το πυροφυλάκιο.
Φτάνοντας στην πηγή του ποταμού που βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο του βουνού, η έκπληξη μας ήταν τεράστια. Η πηγή αναβλύζει μέσα από μικρό ρήγμα πάνω σε σκληρό πυριτικό βράχο λίγα μόλις μέτρα πιο χαμηλά από την κορυφή. Αυτό είναι εκπληκτικό και μετατρέπεται σε θαύμα όταν σκεφτείς ότι το βουνό αποτελείται ολόκληρο από τον ίδιο σκληρό βράχο.
Σε όλη την απόσταση των 10500 μέτρων που διανύει ο ποταμός, ο μελετητής έχει την ευκαιρία και την δυνατότητα να δει την ίδια την γέννηση αυτού του νησιού και να καταλάβει γιατί η γη του είναι τόσο γενναιόδωρη στα θέματα του νερού.
Θα δει τον πολυκερματισμό του οφιολιθικού σκελετού του Τροόδους, τόσο κάθετα όσο και οριζόντια, που επισυνέβη κατά την ανάδυση του νησιού από τον βυθό της Τηθύος θάλασσας.
Αυτός ο πολυκερματισμός του σκληρού και αδιαπέραστου πυριτικού βράχου, δημιούργησε τεράστια ρήγματα που σε κάποιες των περιπτώσεων εκτείνονται σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων. Ο χρόνος γέμισε αυτά τα ρήγματα με ιζήματα δημιουργώντας έτσι τεράστιους υπόγειους αποθηκευτικούς χώρους νερού τα γνωστά υδροφόρα στρώματα. Έτσι όταν έρχεται η περίοδος των βροχών, πολύ εύκολα εμπλουτίζονται τα στρώματα αυτά και στην συνέχεια από άλλα μικρότερα ρήγματα, τις πηγές, επιστρέφουν στην επιφάνεια το νερό δημιουργώντας ρυάκια και στη συνέχεια ποτάμια.
Οφιολιθικό σκελετό έχουν πολλές οροσειρές τόσο στη Μεσόγειο όσο και αλλού. Ο πολυκερματισμό όμως, μόνο στο Τρόοδος έχει συμβεί, κάτι που θεωρείται μοναδικό σε ολόκληρο τον πλανήτη, έτσι τα Κιόνια και οι πηγές του ποταμού Άγιος Ονούφριος αποτελούν καταπληκτικό μέρος για να κατανοήσουμε, τον τρόπο που το Τρόοδος συμβάλει ουσιαστικά στην ύπαρξη της ζωής στο νησί.
