Ταξιδεύοντας από τα Κούκλια της Πάφου προς το δάσος Ορρειτών όπου και βρίσκεται το χωριό Αρχιμανδρίτα και σε απόσταση 2500 μέτρων αντικρίζουμε σε δυσπρόσιτη πλαγιά του βουνού μικρό και πολύ παλαιό εξωκλήσι το οποίο είναι αφιερωμένο στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη.
Είναι κτισμένο με πελεκημένο ασβεστολιθικό πωρόλιθο, σε σχήμα καμαροσκέπαστης Βασιλικής. Η ημικυκλική καμάρα της οροφής, σχηματίζεται από τον ίδιο πωρόλιθο και είναι καλυμμένη με τσιμεντοκονίαμα. Η εξωτερική τοιχοποιία έχει πάχος 70 εκατοστά. Στα 70 εκατοστά θα πρέπει να προστεθούν 80 εκατοστά των τεράστιων εσωτερικών πεσσών οι οποίοι προεκτείνονται μέχρι και το γείσο της οροφής σχηματίζοντας ημικυκλικά τόξα καθώς ενώνονται μεταξύ τους οι νότιοι και οι βόρειοι. Για αυτόν τον λόγο, στενεύει πολύ και μοιάζει περισσότερο με στοά.
Εσωτερικά φαίνεται να ήταν ολόγραφος με τοιχογραφίες που δυστυχώς έχουν καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά και παραμένουν κάποια ψήγματα για να μας θυμίζουν το πόσο όμορφος ήταν ο Ναός τότες. Δεν διαθέτει τέμπλο και κάποια εικονίσματα που υπάρχουν είναι τοποθετημένα σε μικρές ημικυκλικές εσοχές που δημιουργεί ο εσωτερικός τοίχος των πεσσών. Το πάτωμα είναι καλυμμένο με ακανόνιστες πλάκες ασβεστόλιθου.
Αν επισκεφτείτε τον μικρό Ναό, θα προσέξετε γύρω από αυτόν αλλά και σε κάποια απόσταση να υπάρχουν σωροί από ασβεστολιθικές πέτρες. Αυτοί οι σωροί αποτελούν τα ερείπια παλαιού μοναστηριού αλλά και μεγάλου οικισμού που καταστράφηκε εξολοκλήρου κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Το μοναστήρι κτίζεται μετά τον 5ον αιώνα και αφιερώνεται στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Μετά τον 7ον αιώνα δέχεται επιθέσεις από πειρατές και λεηλατείται πολλές φορές. Οι μοναχοί για να προστατέψουν τους εαυτούς τους, σκάβουν στην «ρίζα» κατακόρυφου γκρεμού που βρισκόταν απέναντι από το μοναστήρι και σε μικρή απόσταση, σπήλαιο του οποίου το στόμιο καλύπτεται πλήρως από την άγρια βλάστηση που φύεται στην κοίτη μικρού χείμαρρου. Το σπήλαιο, τοιχογραφείται και σε καιρούς ειρήνης χρησιμοποιείται σαν ασκητήριο. Σε αυτό το σπήλαιο, λέγεται, ότι είχε εγκλειστεί και ο Άγιος Νεόφυτος ο έγκλειστος.
Το μοναστήρι εξακολουθεί να υπάρχει και κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας, παρόλο που ολόκληρη η κοιλάδα του ποταμού Διαρίζου και οι περιοχές που γειτνιάζουν με αυτήν είχαν κατοικηθεί από Φράγκους και Λατίνους που μεταφέρθηκαν από την περιοχή της Συρίας και της Παλαιστίνης.
Στο μοναστήρι καταφεύγουν Κύπριοι που εκδιώχθηκαν από τους Φράγκους και τους Λατίνους από τα χωριά τους και γύρω από αυτό δημιουργείται οικισμός. Οι κάτοικοι του ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκαλλιέργεια και την κτηνοτροφία. Για τον σκοπό αυτό είχαν την βοήθεια των πολλών νερών τα οποία είχαν τις πηγές στους, στις κορυφές των βουνών που καλύπτονται από το δάσος των Ορρειτών.
Το μοναστήρι και ο οικισμός καταστρέφονται ολοκληρωτικά, στα τέλη της Τουρκοκρατίας και το μόνο που μένει όρθιο είναι το Καθολικό του μοναστηριού, παρόλο που και σε αυτό προξένησαν τεράστιες καταγραφές στο εσωτερικό του. Σε αυτά τα χρόνια αλλά και ακόμη πιο μετά και μέχρι το τέλος της Αγγλοκρατίας ο Ναός χρησιμοποιείται σαν στάνη από τους Τούρκους.
Στα πρόσφατα χρόνια, το τμήμα αρχαιοτήτων του νησιού, επιδιόρθωσε τον Ναό και το σπήλαιο. Ο Ναός είναι πάντοτε ανοικτός. Για να μπείτε στο σπήλαιο θα πρέπει να ζητήσετε το κλειδί από την είσοδο του τοπικού αρχαιολογικού χώρου Κουκλιών. Η πρόσβαση προς το σπήλαιο είναι δύσκολη λόγω της πυκνής βλάστησης στην κοίτη του ποταμού, αλλά με λίγη θέληση όλα γίνονται.
